Phát triển bền vững hoạt động thăm dò, khai thác, chế biến khoáng sản làm vật liệu xây dựng

(Xây dựng) – Thủ tướng Chính phủ vừa ban hành Quyết định số 1626/QĐ-TTg phê duyệt Quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng các loại khoáng sản làm vật liệu xây dựng (VLXD) thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Trong đó, việc thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng khoáng sản phải phù hợp với chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước, phù hợp với quy hoạch phát triển kinh tế – xã hội của cả nước, phù hợp với quy hoạch tổng thể quốc gia…

Phát triển tương xứng với tiềm năng

Quyết định 1626/QĐ-TTg đề ra mục tiêu: Phát triển bền vững hoạt động thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng các loại khoáng sản làm VLXD, tương xứng với tiềm năng khoáng sản, đáp ứng tối đa nhu cầu nguyên liệu sản xuất VLXD cho nền kinh tế, giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường sinh thái, cảnh quan. Hình thành ngành khai thác, chế biến khoáng sản làm VLXD tập trung, đồng bộ, hiệu quả với công nghệ tiên tiến, thiết bị hiện đại, phù hợp với xu thế của thế giới.

Giai đoạn đến năm 2030, phấn đấu đến năm 2030, ngành công nghiệp khai thác – chế biến các loại khoáng sản làm VLXD trở thành ngành công nghiệp hiện đại, áp dụng triệt để các giải pháp công nghệ thông tin, công nghệ định vị vào quản lý và sản xuất; hạn chế các hoạt động sản xuất VLXD sử dụng không hiệu quả tài nguyên thiên nhiên; ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới thiết bị khai thác, chế biến tiên tiến, hiện đại gắn với mô hình kinh tế tuần hoàn, ứng phó với biến đổi khí hậu, giảm phát thải khí nhà kính.

Đồng thời đáp ứng nhu cầu tiêu thụ trong nước và xuất khẩu các sản phẩm có giá trị gia tăng cao và lợi thế cạnh tranh; đầu tư các dự án khai thác, chế biến khoáng sản làm xi măng và đá hoa trở thành ngành công nghiệp chủ đạo, phát triển bền vững tương xứng với quy mô khoáng sản.

Giai đoạn tầm nhìn đến năm 2050: Phát triển ngành công nghiệp khai thác, chế biến khoáng sản và sản xuất VLXD thành ngành kinh tế mạnh, đạt trình độ tiên tiến, hiện đại, đáp ứng cơ bản nhu cầu trong nước; áp dụng triệt để công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo, chuyển đổi toàn diện công nghệ, thiết bị các cơ sở khai thác, chế biến khoáng sản tiên tiến, hiện đại theo mô hình kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh tương đương với các nước tiên tiến khu vực châu Á, hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 trước năm 2050.

Chấm dứt các hoạt động sản xuất VLXD sử dụng không hiệu quả tài nguyên thiên nhiên, gây ô nhiễm môi trường, ưu tiên phát triển vật liệu xanh, vật liệu mới thân thiện với môi trường; khuyến khích hình thành và phát triển một số doanh nghiệp khai thác, chế biến khoáng sản và sản xuất VLXD quy mô lớn, hoạt động hiệu quả, có khả năng cạnh tranh quốc tế.

Nguồn kinh phí thực hiện cho việc xây dựng, quản lý quy hoạch và thực hiện các các dự án thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng các loại khoáng sản theo quy hoạch từ nguồn ngân sách Nhà nước cho các công tác lập, công bố và quản lý quy hoạch, phát triển khoa học công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực, xây dựng cơ sở dữ liệu và các nội dung khác theo quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước, pháp luật về đầu tư công và pháp luật liên quan.

Bên cạnh đó là nguồn vốn đầu tư xã hội cho các dự án thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng đối với các khu vực khoáng sản và các nhóm khoáng sản theo quy hoạch được duyệt.

Kinh phí từng nhiệm vụ, dự án cụ thể được xây dựng trong quá trình triển khai quy hoạch, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt theo quy định pháp luật.

Phối hợp hiệu quả giữa các Bộ, ngành liên quan và địa phương

Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Xây dựng chịu trách nhiệm về tính chính xác của số liệu, tài liệu, hệ thống sơ đồ, bản đồ và cơ sở dữ liệu trong hồ sơ quy hoạch, bảo đảm tính thống nhất với nội dung của Quyết định này.

Chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương và các cơ quan quan thực hiện việc công bố quy hoạch, lập kế hoạch thực hiện quy hoạch theo quy định; tổ chức thực hiện quy hoạch; thực hiện kiểm tra, thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý vi phạm pháp luật về quy hoạch theo thẩm quyền.

Quản lý, lưu trữ số liệu, tài liệu, sơ đồ, bản đồ và cơ sở dữ liệu trong hồ sơ quy hoạch, bảo đảm thống nhất với nội dung của quyết định này. Cập nhật thông tin và cơ sở dữ liệu về quy hoạch các loại khoáng sản làm VLXD vào hệ thống thông tin và cơ sở quốc gia về quy hoạch trên môi trường mạng. Cung cấp thông tin về quy hoạch cho các cơ quan, tổ chức và cá nhân theo quy định.

Định kỳ báo cáo về hoạt động quy hoạch, đánh giá thực hiện quy hoạch, tiến hành rà soát quy hoạch để đề xuất, báo cáo Thủ tướng Chính phủ điều chỉnh quy hoạch theo quy định của pháp luật về quy hoạch, pháp luật về khoáng sản và pháp luật khác có liên quan.

Tiếp nhận thông tin, số liệu về các khu vực khoáng sản làm VLXD từ kết quả điều tra cơ bản địa chất về khoáng sản do Bộ Tài nguyên và Môi trường thực hiện và các khu vực khoáng sản làm VLXD bảo đảm yêu cầu về tài nguyên/trữ lượng, chất lượng do UBND cấp tỉnh đề xuất trong quá trình quản lý hoạt động khoáng sản tại địa phương để báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét cập nhật, bổ sung hoặc điều chỉnh quy hoạch theo quy định.

Phối hợp với các địa phương trong quá trình triển khai thực hiện đầu tư các dự án khai thác, chế biến và sử dụng các loại khoáng sản làm VLXD tuân thủ theo quy hoạch và quy định pháp luật có liên quan.

Phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương xây dựng cơ chế, chính sách cụ thể khuyến khích, thúc đẩy việc sử dụng các loại khoáng sản làm VLXD tiết kiệm, hiệu quả và bảo vệ môi trường; ưu tiên các dự án sản xuất, sử dụng VLXD tái chế từ chất thải công nghiệp, xây dựng và từ các ngành, lĩnh vực khác nhằm đẩy mạnh kinh tế tuần hoàn.

Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường và các Bộ, ngành, địa phương liên quan đánh giá về khả năng sử dụng cát biển làm VLXD, san lấp; xây dựng và ban hành tiêu chuẩn, định mức kinh tế kỹ thuật các loại VLXD sử dụng cát biển; đồng thời nghiên cứu xây dựng phương án quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng đối với khoáng sản cát biển để bổ sung vào quy hoạch này theo quy định.

Đồng thời, chủ trì, phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường và UBND cấp tỉnh (nơi có khoáng sản) xác định cụ thể về địa danh, diện tích, tọa độ, tài nguyên/trữ lượng, công suất khai thác, thời kỳ quy hoạch… đối với các khu vực khoáng sản làm VLXD có vướng mắc trong quy hoạch để báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định trước khi cấp giấy phép hoạt động khoáng sản; đồng thời cập nhật các thông tin trên vào cơ sở dữ liệu quốc gia về quy hoạch.

Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Công Thương và các Bộ, ngành liên quan, các địa phương trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ được giao có trách nhiệm phối hợp với Bộ Xây dựng triển khai các nhiệm vụ trong quá trình thực hiện quy hoạch bảo đảm kịp thời, chất lượng và hiệu quả.